NEWSPAPER

Wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny, m.in. przez właściwą organizację zajęć edukacyjnych wychowanie do życia w rodzinie oraz realizację zadań programu wychowawczo-profilaktycznego.

KOMENTARZ

Działalność wychowawcza szkoły należy do podstawowych celów polityki oświatowej państwa. Wychowanie młodego pokolenia jest zadaniem rodziny i szkoły, która w swojej działalności musi uwzględniać wolę rodziców, ale także i państwa, do którego obowiązków należy stwarzanie właściwych warunków wychowania. Zadaniem szkoły jest ukierunkowanie procesu wychowawczego na wartości, które wyznaczają cele wychowania i kryteria jego oceny. Wymienić tu należy takie wartości, jak: ofiarność, współpraca, solidarność, altruizm, patriotyzm i szacunek dla tradycji.

W sytuacji szkolnej następuje:

1. wskazywanie wzorców postępowania i budowanie relacji społecznych, sprzyjających bezpiecznemu rozwojowi ucznia (rodzina, przyjaciele);
2. wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej, narodowej, regionalnej i etnicznej;
3. formowanie u uczniów poczucia godności własnej osoby i szacunku dla godności innych osób.

Wychowanie ukierunkowane na wartości zakłada przede  wszystkim podmiotowe traktowanie ucznia, natomiast wartości skłaniają człowieka do podejmowania odpowiednich wyborów czy decyzji. W realizowanym procesie dydaktyczno-wychowawczym szkoła podejmuje działania związane z miejscami ważnymi dla pamięci narodowej, formami upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości, najważniejszymi świętami narodowymi i symbolami państwowymi.

Zajęcia z uczniami mające na celu realizację 1 kierunku polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2021/2022 powinny być oparte na dorobku psychologii humanistycznej, pozytywnej i społecznej oraz pedagogiki humanistycznej. Wskazane jest realizowanie warsztatów, lekcji wychowawczych kształtujących kompetencje społeczne, takich jak komunikatywność i asertywność oraz uwzględnianie wartości w treściach poszczególnych przedmiotów, w szczególności wychowanie do życia w rodzinie, co służy wspieraniu postaw prospołecznych.

Nauczyciele, realizując zadania programu wychowawczo-profilaktycznego, a w szczególności zajęcia z wychowania do życia w rodzinie – wspierając w tym zakresie obowiązki rodziców – powinni zmierzać do tego, aby uczniowie:

1. znajdowali w szkole środowisko wszechstronnego rozwoju;
2. mieli świadomość procesu rozwoju psychoseksualnego;
3. doceniali wartość rodziny i znali zadania, jakie ona pełni;
4. uznawali godność człowieka;
5. poszukiwali, odkrywali i dążyli do osiągnięcia celów życiowych i wartości ważnych dla odnalezienia własnego miejsca w rodzinie i w świecie;
6. czyli się szacunku dla dobra wspólnego jako podstawy życia społecznego;
7. kształtowali w sobie postawę dialogu, umiejętność słuchania innych i rozumienia ich poglądów, umieli współdziałać i współtworzyć dojrzałe więzi osobowe.

Wśród działań realizowanych w ramach programu wychowawczo-profilaktycznego warto zaproponować rodzicom cykliczne spotkania, obejmujące następujące bloki tematyczne:

1. Wychowanie jako proces – wpływy intencjonalne i niezamierzone.
2. Istota błędów wychowawczych i ich konsekwencje.
3. Świadomość siebie, swojego systemu wartości i siły wpływu rodzica na rozwój dziecka.
4. Rozwój umiejętności społecznych jako długofalowa strategia wpływu na emocje.
5. Rozwijanie umiejętności społecznych i rola rodziny.
6. Tworzenie sytuacji wychowawczych wspierających i ukierunkowujących proces rozwoju dziecka i internalizacji norm, wartości.

W celu podnoszenia jakości budowanych relacji i kompetencji nauczycieli w procesie wspierania rodziców warto zaplanować warsztaty z następujących zakresów tematycznych:

1. Dialog z rodzicami podstawą do udzielania wskazówek i wspomagania rodziców.
2. Zaangażowanie nauczyciela w rozwiązywanie trudności indywidualnych i społecznych.

PROPONOWANA TEMATYKA ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW

1. Poszanowanie godności człowieka: godność osobista a godność osobowa (godność człowieka), cechy godności człowieka, zachowania niegodziwe, doświadczanie godności.
2. Wychowanie do wartości: znaczenie wartości, systemy i hierarchie wartości, konflikty wartości.
3. Kształtowanie postaw: komponenty postawy (poznawczy, uczuciowo-oceniający, behawioralny), właściwości postaw (kierunek, intensywność, zakres, złożoność, trwałość), zmiana postaw (uleganie, identyfikacja, internalizacja
   – uwewnętrznienie), katalog postaw społecznych (postawy pozytywne
   i nieaprobowane).
4. Respektowanie norm społecznych: system normatywny (prawo, moralność, obyczaj, religia), reguły dobrego życia w relacjach społecznych, katalog praw
   i obowiązków ucznia, sankcje społeczne, zasady dobrego zachowania (savoir vivre), obszary i granice tolerancji.
5. Kształtowanie postawy dialogu: umiejętność słuchania innych i rozumienia ich poglądów, umiejętności współdziałania i współtworzenia dojrzałych więzi osobowych.
6. Rodzina jako miejsce prawidłowego rozwoju: wartość rodziny w życiu osobistym człowieka, jej zadania, role matki, ojca, dziecka.

Wychowanie do wrażliwości na prawdę i dobro. Kształtowanie właściwych postaw szlachetności, zaangażowania społecznego i dbałości o zdrowie.

KOMENTARZ

Zgodnie z zapisami podstawy programowej, wdrażanej od 2019 roku w szkołach ponadpodstawowych, jednym z głównych celów kształcenia ogólnego jest budowanie systemu wartości na fundamencie prawdy, dobra i piękna, oraz rozwijanie wrażliwości społecznej.

Kierunek 2 realizacji polityki oświatowej państwa zwraca uwagę na wartości, którymi powinien się kierować każdy z nas, a szczególnie młody człowiek. Należy pamiętać, że działania wychowawcze, które będziemy podejmować w szkołach i placówkach oświatowych, muszą być zgodne z wolą rodziców naszych podopiecznych. Od najmłodszych lat w edukacji zwraca się uwagę na wartości, które są ponadczasowe. Pozwalają one na kształtowanie odpowiednich postaw. Nauczyciele i wychowawcy powinni nie tyle uczyć odróżniać dobro od zła, co starać się mieć wpływ na rozwój wychowanka poprzez swoją codzienną postawę.

Szczególną uwagę należy zwrócić tutaj na rolę samorządu uczniowskiego i działalność szkolnego klubu wolontariusza. Młodzież, dzięki działalności w ich ramach, uczy się wartości, jaką jest niesienie pomocy innym, oraz wrażliwości na dobro i piękno. Pomaga rozwijać i uczyć żyć według uniwersalnych wartości. Działalność społeczna uczniów pomaga ponadto w rozwijaniu i kształtowaniu osobowości oraz w zdobywaniu wiedzy i umiejętności.

W sytuacji wciąż trwającej pandemii ważne jest również dbanie o rygor sanitarny. Należy podkreślać, jak istotny jest zdrowy styl życia, zdrowe odżywianie i dbanie o zdrowie psychiczne. Warto zadbać również o aktywność fizyczną, badania profilaktyczne oraz szczepienia.

 PROPONOWANE METODY PRACY

Debata szkolna, w tym debata oksfordzka. Pomysły na działania samorządu uczniowskiego w celu budzenia wrażliwości społecznej i zachowań prozdrowotnych. Kształtowanie kompetencji społecznych – projekty uczące postaw szlachetności i zaangażowania społecznego. Prawda, dobro, piękno – próba definicji, warsztaty.

Działanie na rzecz szerszego udostępnienia kanonu edukacji klasycznej, wprowadzenia w dziedzictwo cywilizacyjne Europy, edukacji patriotycznej, nauczania historii oraz poznawania polskiej kultury, w tym osiągnięć duchowych i materialnych. Szersze i przemyślane wykorzystanie w tym względzie m.in. wycieczek edukacyjnych.

KOMENTARZ

Realizacja tego priorytetu jest wspierana, między innymi, poprzez projekt „Poznaj Polskę”, polegający na dofinansowaniu wycieczek i wyjazdów edukacyjnych do miejsc pamięci narodowej i innych miejsc związanych z szeroko rozumianą polską kulturą oraz osiągnięciami Polaków w różnych dziedzinach wiedzy i nauki. Miejsca o szczególnym znaczeniu dla historii polskiej znajdują się na listach opublikowanych przez MEiN, z uwzględnieniem wieku uczniów na poszczególnych etapach edukacyjnych oraz ich wiedzy i umiejętności. Program ten wspomaga realizację podstawy programowej, szczególnie w kształceniu humanistycznym (historia, wiedza o społeczeństwie, język polski). Może być również pomocny w realizacji podstawy programowej w zakresie edukacji przyrodniczej, na przykład fizyki czy chemii.

PROPONOWANA TEMATYKA ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW

 Zalecane metody prowadzenia wycieczek o charakterze edukacyjnym to przede wszystkim:

• obserwacja kierowana – pozwala nauczycielowi stosować pytania naprowadzające, dążyć do uzyskania odpowiedzi na trudne i złożone zagadnienia;
• obserwacja samodzielna – uczniowie, wykorzystując swoją wiedzę i umiejętności, obserwują, badają zagadnienie (zgodnie z podaną instrukcją), aby wyciągnąć odpowiednie wnioski;
• pokaz z objaśnieniami – mogą go prowadzić takie osoby, jak przewodnicy, kustosze,
  a nawet uczniów, którzy wcześniej zetknęli się z danym zagadnieniem (metoda podająca);
• wywiad z osobą, która prowadzi działalność związaną z tematem wycieczki edukacyjnej, co daje możliwość zadawania pytań oraz obserwacji w czasie, słuchania objaśnień, aktywizuje umysł ucznia i zaspokaja jego ciekawość poznawczą.

Podstawową funkcją wycieczek edukacyjnych jest kształcenie zarówno w sensie poznawczym, jak i praktycznym. Uczniowie uczą się orientacji w otaczającej rzeczywistości przyrodniczej, kulturowej, społecznej i przyswajają sobie pewne umiejętności, które następnie mogą wykorzystać w praktyce. Wycieczki edukacyjne mogą być organizowane także w celu powtórzenia i utrwalenia zdobytych wiadomości.

Podnoszenie jakości edukacji poprzez działania uwzględniające zróżnicowane potrzeby rozwojowe i edukacyjne wszystkich uczniów, zapewnienie wsparcia psychologiczno-pedagogicznego, szczególnie w sytuacji kryzysowej wywołanej pandemią COVID-19 w celu zapewnienia dodatkowej opieki i pomocy, wzmacniającej pozytywny klimat szkoły oraz poczucie bezpieczeństwa. Roztropne korzystanie w procesie kształcenia z narzędzi i zasobów cyfrowych oraz metod kształcenia wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne.

KOMENTARZ

Długotrwała pandemia wymusiła zmianę formy kształcenia dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach oświatowych. Wprowadzenie nauki zdalnej spowodowało w wielu przypadkach negatywne konsekwencje. Zaobserwowano pogarszanie się kondycji psychicznej dzieci i młodzieży. Uczniowie są zmęczeni, rozdrażnieni, mają problemy z koncentracją i skupieniem uwagi na wykonywanych zadaniach, mają też obniżoną motywację do podejmowania działań związanych z nauką. Skutkuje to trudnościami w nauce, a także wzrostem zachowań ryzykownych i nadużywaniem mediów elektronicznych. Aby zniwelować negatywne skutki długotrwałego zawieszenia zajęć stacjonarnych oraz ułatwić powrót uczniów do szkoły, należy opracować i wdrożyć plan działań wspierających dzieci, młodzież, nauczycieli i rodziców.

Realizacja działań wspierających ma na celu: integrowanie zespołów klasowych, wdrażanie do aktywności fizycznej, pomoc w wyrównywaniu braków edukacyjnych oraz wsparcie psychologiczne i pedagogiczne. Konieczne staje się rozpoznanie szczególnych potrzeb uczniów w celu prawidłowej adaptacji podczas powrotu do nauczania stacjonarnego.

Udzielenie wsparcia psychologiczno-pedagogicznego i edukacyjnego uczniom zredukuje trudności emocjonalne, wzmocni więzi klasowe, zintegruje zespoły klasowe oraz odbuduje relacje, wyrówna zaległości edukacyjne powstałe na skutek nauczania w trybie zdalnym oraz wyrobi nawyk aktywnego spędzania wolnego czasu.

PROPONOWANE METODY PRACY

W celu zrealizowania powyższego priorytetu we wszystkich obszarach związanych z powrotem dzieci i młodzieży do nauczania stacjonarnego wskazane jest przypomnienie uczniom i rodzicom zasad bezpiecznego zachowania się w szkole, zgodnego z zapisami zawartymi w procedurze bezpieczeństwa, oraz zwrócenie uwagi na konieczność zachowania reżimu sanitarnego (rozmowy, pogadanki). Jednoczenie, aby odbudować relacje rówieśnicze, można stosować gry i zabawy integracyjne. Należy budować atmosferę zaufania, pozytywne skojarzenia ze szkołą poprzez zachęcanie uczniów do aktywnego uczestniczenia w życiu klasy i szkoły, udziału w akacjach, konkursach organizowanych na terenie szkoły.

Diagnoza odczuć uczniów, lęków i obaw związanych z powrotem do nauki stacjonarnej może być sporządzona w oparciu o wyniki ankiet przeprowadzonych wśród uczniów oraz indywidualne rozmowy na temat ich problemów. Nie należy zapominać o wsparciu informacyjnym rodziców, aby mogli skutecznie wspomagać emocjonalnie swoje dzieci (informacje, wskazówki, porady, ciekawe artykuły).

Wszystkie działania powinny być podejmowane w bezpiecznej, przyjaznej atmosferze pracy i nauki. Realizacja zadań mających na celu przezwyciężenie trudności uczniów w nauce oraz nadrobienie zaległości edukacyjnych (zajęcia wspomagające z poszczególnych przedmiotów) powinna się odbywać w pozytywnym, budującym klimacie.

Bardzo ważnym elementem realizacji czwartego kierunku jest zachęcanie do aktywności fizycznej, aktywnego spędzania czasu wolnego, wspieranie sprawności ruchowej uczniów. Przykładowe, sprawdzone sposoby stopniowego przywracania aktywności fizycznej dzieci i młodzieży to: wprowadzenie podczas lekcji wychowania fizycznego ćwiczeń usprawniających, odpowiednich dla uczniów o różnym stopniu sprawności fizycznej, oraz takich, które będą właściwe w korygowaniu wad postawy; prowadzenie na świeżym powietrzu zajęć ruchowych integrujących grupę; organizacja zawodów sportowych.

Wdrażanie Zintegrowanej Strategii Umiejętności – rozwój umiejętności zawodowych w edukacji formalnej i pozaformalnej, w tym uczeniu się dorosłych.

Wzmocnienie edukacji ekologicznej w szkołach. Rozwijanie postawy odpowiedzialności za środowisko naturalne.

KOMENTARZ

Celem dobrze pojmowanej edukacji ekologicznej powinno być rozwijanie u uczniów kompetencji, które przyczynią się do rozumienia przyrody i procesów zachodzących w środowisku, wykształcą poczucie odpowiedzialności i troski o środowisko naturalne oraz umożliwią podejmowanie decyzji o angażowaniu się do adekwatnych działań na rzecz przyrody i odpowiadanie na różne wyzwania współczesnego świata, dotyczące środowiska naturalnego. Uzasadnieniem potrzeby jej realizowania są zapisy preambuł podstaw programowych dla szkoły podstawowej i szkół ponadpodstawowych, zgodnie z którymi „Szkoła (…) kształtuje postawę szacunku dla środowiska przyrodniczego, w tym upowszechnia wiedzę o zasadach zrównoważonego rozwoju i motywuje uczniów do działań na rzecz ochrony środowiska oraz rozwija ich zainteresowanie ekologią”.

Edukacja ekologiczna z natury rzeczy musi mieć interdyscyplinarny charakter. Bazą dla jej skutecznego prowadzenia są przedmioty przyrodnicze dostarczające uczniom niezbędnej wiedzy o funkcjonowaniu środowiska oraz metod i narzędzi do jego badania. Również przedmioty humanistyczne, artystyczne i społeczna aktywność szkoły mogą wiele wnieść w zakresie kształtowania postawy odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego – zarówno w wymiarze lokalnym, jak i globalnym. Dlatego w szkołach powinny być opracowane i wdrożone nowe szkolne programy edukacji ekologicznej, obejmujące wszystkich nauczycieli i wszystkie rodzaje zajęć. Dla naszego dobra i dobra przyszłych pokoleń nie należy dalej lekceważyć problemów współczesnego świata, jakie wiążą się ze skomplikowanym systemem relacji i współzależności między środowiskiem a społeczeństwem, w tym gospodarką, technologią i kulturą.

OCZEKIWANE TREŚCI EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

1. Cele zrównoważonego rozwoju i działania prośrodowiskowe w ramach Agendy 2030.
2. Zmiany klimatu – przyczyny, przeciwdziałanie i adaptacja.
3. Poszanowanie naturalnych zasobów, w szczególności powietrza, wody, gleby i energii.
4. Bioróżnorodność – poznawanie, troska i ochrona.
5. Odnawialne źródła energii i energetyka jądrowa jako rozwiązania przyjazne środowisku.
6. Postępowanie z odpadami – zasada 4R (odrzuć, zredukuj, użyj ponownie, posegreguj).
7. Obchody Międzynarodowego Roku Owoców i Warzyw ONZ.
8. Ekologia jako nauka w praktyce szkolnej. Ekologia a sozologia.

PROPONOWANE METODY PRACY

1. Zajęcia w terenie i szkolne wycieczki edukacyjne.
2. Obserwowanie obiektów i zjawisk przyrody (dziennik obserwacji, monitoring przyrodniczy, eksperymenty).
3. Zakładanie szkolnych ogródków, łąk kwietnych, zielonych zakątków i tzw. zielonych parapetów (zajmowanie się nimi).
4. Obchody międzynarodowych dni, tygodni, lat ONZ.
5. Interdyscyplinarne zadania i projekty edukacyjne.

Praca metodą projektów, zajęcia terenowe i doświadczalne oraz gry edukacyjne i inne metody aktywizujące stosowane przez nauczycieli w obszarze edukacji przyrodniczej i problemów ochrony środowiska naturalnego budują pozytywną postawę uczniów w stosunku do naturalnego środowiska i przy okazji kształcą kompetencje kluczowe. Stosowanie metod badawczych i aktywizujących rozwija ich samodzielność i kreatywność, pobudza do myślenia rozumianego jako złożony proces umysłowy, polegający na tworzeniu nowych reprezentacji w oparciu o zdobywane informacje i obejmujący interakcję wielu operacji umysłowych, takich jak: analizowanie, wnioskowanie, abstrahowanie, logiczne rozumowanie, wyobrażanie sobie, sądzenie, twórczość.